Nijar na neman karin bayani kan yadda aka sayar da dutsen Mars a Amurka.

Jamhuriyar Nijar na neman amsa game da wani dutse na musamman wanda ya faɗo daga duniyar Mars da aka sayar a Amurka kan dala miliyan 4.3.

Farfesa Paul Sereno, masanin tsirrai da duwatsu, ya bayyana fushinsa kan yadda aka sayar da wannan dutsen da aka gano shekaru biyu da suka wuce a Nijar.

Wannan dutse, wanda ya yi shekaru miliyoyi a duniya, an sayar da shi a gidan siyar da kayan tarihi na Sotheby’s, amma babu tabbas idan wani ɓangare daga cikin kuɗin ya isa hannun gwamnatin Nijar.

Dutsen sararin samaniya kamar wannan yana da daraja sosai, wasu suna ganin su a matsayin kayan addini ko kuma suna bincikensu don kimiyya.

Kasuwancin irin waɗannan duwatsun yana kama da kasuwar kayan fasaha, inda ƙima da ƙarancin samuwarsu suka ƙara faraxin.

A lokacin da aka bayyana wannan dutsen ga jama’a, mutane sun yi mamakin ganin cewa daga cikin dubunnan duwatsu da aka gano a halin yanzu, ƙasa da 400 ne aka tabbatar sun fito daga duniyar Mars.

Hoto dutsen NWA 16788, mai nauyi 54lb (ko kuma kilogiram 245), yana haskakawa da launin azurfa da ja, wanda ya ƙara jawo hankali.

Amma daga baya, mutane sun fara tambayar yadda aka fitar da wannan dutse daga Nijar zuwa kasuwa.

Gwamnatin Nijar na da damuwa kan yadda aka fitar da dutsen, tare da fargabar yiwuwar fitar da shi ta haramtacciyar hanya.

Sotheby ta musanta zargin, tana mai cewa an bi dukkan hanyoyin da suka dace wajen fitar da dutsen. Gwamnatin Nijar ta fara bincike kan yadda aka gano wannan dutse da yadda aka sayar da shi.

Sun gano dutsen a hamadar Sahara a wani yanki a Nijar a ranar 16 ga Nuwamban 2023.

Dutse irin wannan yana iya faɗowa daga ko’ina, amma saboda yanayin Sahara, ana samun su da yawa a wannan yanki.

Mutane suna zuwa wannan yanki don neman irin waɗannan duwatsu domin su sayar.

Rahoto daga wani binciken ƙwararru na Italiya ya bayyana cewa al’ummar garin ta sayar da wannan dutse ga wani dillali da ya kai shi gidan kayan tarihi a Arezzo na Italiya.

Farfesa Giovanni Pratesi da tawagarsa sun yi nazari kan dutsen Mars ɗin don gano asalinsa.

An nuna dutsen a fili a Italiya a shekarar da ta gabata, har ma a Roma, sannan daga bisani an nuna shi a New York a watan da ya gabata, duk da cewar an cire wasu ɓangori guda biyu daga ciki.

Wakilin Sotheby ya ce suna sane da binciken da Nijar ke gudanarwa game da fitar da dutsen.

Farfesa Sereno, wanda ya kafa ƙungiyar NigerHeritage, ya yi imanin cewa an karya dokokin Nijar wajen fitar da wannan dutse.

Farfesa Paul Sereno daga Jami’ar Chicago yana fafutukar dawo da duk wani kayan tarihi na Nijar, ciki har da duk wani abu da ya faɗo daga sararin samaniya.

Ana shirin gina babban gidan tarihi a Niamey don adana irin waɗannan abubuwa.

Farfesa Sereno ya ce doka ta hana fitar da kayan da ke da muhimmanci ba tare da izini ba, kuma wannan ya kamata a yi la’akari da shi.

Nijar ta kafa dokar kare kayan tarihi tun daga shekarar 1997, amma ba ta bayyana irin waɗannan duwatsun ba.

Da gwamnatin Nijar ta ce har yanzu ba ta da doka ta musamman game da irin waɗannan duwatsu daga sararin samaniya, ana neman amsa kan fitar da dutse mai wannan nauyi.

Morocco ma ta fuskanci irin wannan matsala inda sama da duwatsu 1,000 aka gano a yankinta.

Farfesa Hasnaa Chennaoui Aoudjehane tana ƙoƙarin ajiye wasu daga cikin waɗannan duwatsu na sararin samaniya a ƙasar.

Ta ce, “Wani ɓangare ne daga cikinmu, daga tarihinmu.” Duk da haka, ta amince cewa kasuwancin irin waɗannan duwatsun bai dakatar da fitar da su ba.

A shekara ta 2011, ta kama dutse daga Mars da ya faɗo a hamada, wannan kuwa hali ne da aka sami na ban mamaki a cikin ƙasar.